2 Bestuursverslag

Ook in 2023 hoeft Oak Pensioen geen herstelplan in te dienen, aangezien de beleidsdekkingsgraad per 31 december 2022 (121%) hoger was dan de dekkingsgraad behorend bij het vereist vermogen (119,6%).

De premiedekkingsgraad geeft de verhouding weer tussen de in een jaar ontvangen premie en de toekomstige jaarlijkse uitkering die daarvoor kan worden ingekocht. Daarmee is de premiedekkingsgraad een indicator voor de toekomstige financiële ontwikkeling van een pensioenfonds. De rente is de afgelopen twee jaren weer gestegen, dit heeft tot gevolg dat de inkoop van toekomstige pensioenuitkeringen goedkoper is geworden. De premiedekkingsraad is de afgelopen twee jaren fors gestegen, van ongeveer 80% naar ruim 127%. Daarmee heeft de inkoop van nieuwe aanspraken in boekjaar 2023 geleid tot een (beperkte) stijging van de dekkingsgraad, terwijl eerder sprake is van een verlaging van de dekkingsgraad. Volgens het premiebeleid van het fonds wordt uitgegaan van een minimale premiedekkingsgraad van 90%. Als de premiedekkingsgraad lager is dan 90% wordt een kritische grens overschreden. De kans op voorwaardelijke indexatie van de pensioenrechten neemt dan af voor alle deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Daarom heeft het bestuur besloten dat er minimaal 90 cent per euro nieuw op te bouwen pensioenen moet binnenkomen. Bij voorkeur is dat 1 euro per euro nieuw op te bouwen pensioen (dan is de premiedekkingsgraad 100%). Het verschil van 10 cent wordt naar verwachting in de toekomst gefinancierd uit de beleggingsopbrengsten en mogelijk een stijging van de rente in de toekomst. In aanloop naar de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel heeft het bestuur bepaald geen gebruik te maken van het transitie-FTK omdat onder meer de kortingskans onder het transitie-FTK groter wordt en de indexatieverwachting op basis van de huidige ontwikkelingen minimaal is.

Een toename in de inflatie(verwachting) leidt tot een hogere nominale rente. Inflatie is dan gunstig voor de nominale dekkingsgraad, omdat de marktwaarde van de verplichtingen daalt. Daar staat tegenover dat bij een hogere rente ook de vastrentende beleggingen minder waard worden, wat een negatief effect heeft op de dekkingsgraad. Het uiteindelijke effect op de nominale dekkingsgraad wordt bepaald door het verschil in rentegevoeligheid van verplichtingen en bezittingen. Omdat voor de meeste fondsen de verplichtingen een langere gemiddelde looptijd hebben dan de bezittingen, is de rentegevoeligheid van de verplichtingen vaak groter. Een hogere inflatie verbetert dan de nominale dekkingsgraad. Voor zover inflatie geen effect heeft op de reële rente, leidt in het algemeen een inflatiemutatie niet tot een verandering in de marktwaarde van de reële verplichtingen. Een inflatiestijging beïnvloedt de reële dekkingsgraad dan uitsluitend via een waardedaling van de nominale bezittingen. Dat betekent, in tegenstelling tot de nominale dekkingsgraad, dat de reële dekkingsgraad verslechtert als de inflatie toeneemt.
De reële dekkingsgraad daalde afgelopen twee jaren van 92,2% naar 89,2%.
In 2.3.4.1 wordt nader ingegaan op de effecten van de inflatie op de beleggingen.

De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld.

Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum hoger dan het wettelijk vereist eigen vermogen.

Voldaan is aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet.

Het oordeel over de vermogenspositie is: voldoende. Daarbij is in aanmerking genomen dat de mogelijkheden tot het realiseren van de beoogde toeslagen beperkt zijn. 

Oak Pensioen voert een pensioenregeling uit met een voorwaardelijke indexatieambitie op basis van de algemene prijsindex. De mate van toeslagverlening wordt jaarlijks door het bestuur vastgesteld en is afhankelijk van de financiële positie van Oak Pensioen. De financiële positie is gebaseerd op de beleidsdekkingsgraad zoals vastgesteld voorafgaand aan de laatste bestuursvergadering van het jaar. 

Het bestuur heeft in het verslagjaar besloten om per 1 januari 2024 geen toeslag te verlenen. Op basis van het toeslagbeleid kon per 1 januari 2024 niet worden overgegaan tot een verhoging.

Eén van de vereisten is dat de dekkingsgraad voldoende hoog is. Dat was het geval. Een andere vereiste is dat de pensioenen alleen mogen worden verhoogd als de prijzen zijn gestegen. Echter de prijzen, gemeten over de periode september 2022- september 2023 waren gedaald met 1,4%. Daarmee was er geen ruimte om de pensioenen te verhogen.  

Het bestuur heeft, net als in 2022, besloten geen gebruik te maken van de verruimde mogelijkheid tot indexatie op grond van de algemene maatregel van bestuur (AMVB 2023), die de mogelijkheid biedt om een aanvullende toeslag te verlenen per 1 januari 2023 als op dat moment niet de volledige toeslag is verleend. Het bestuur wil vooral een consistent beleid voeren en geeft daarmee voorrang aan het hebben van een voldoende hoge buffer bij het invaren naar het nieuwe stelsel boven het verlenen van een aanvullende toeslag.

De indexatie ambitie per 1 januari 2024 bedraagt 0% (1 januari 2023: 17,16%). De gemiste inhaalindexatie per 1 januari 2024 bedraagt 0% (1 januari 2023: 10,36%). Het verschil tussen de toeslag volgens de toeslagambitie en de daadwerkelijk toegekende toeslagverlening over de periode vanaf 1 januari 2009 tot en met 1 januari 2024 bedraagt 29,55% (1 januari 2023: 29,55%) voor zowel deelnemers als gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. 

De indexatie-achterstand voor de voormalige deelnemers van Bpf Houthandel per 1 januari 2024 bedraagt 21,32% (per 1 januari 2023: 21,32%) voor zowel deelnemers als gewezen deelnemers en pensioengerechtigden.

De risicohouding voor de lange termijn komt tot uitdrukking in de gekozen ondergrenzen voor de haalbaarheidstoets en voor de korte termijn in de hoogte van het vereist eigen vermogen of een bandbreedte hiervoor.

Voor toepassing binnen de haalbaarheidstoets heeft het bestuur op basis van de aangegeven risicohouding de volgende grenzen gedefinieerd:

• ondergrens voor het verwacht pensioenresultaat startend vanuit de vereiste financiële positie: 100%;
• ondergrens voor het verwacht pensioenresultaat startend vanuit de feitelijke financiële positie: 100%;
• maximale afwijking verwacht pensioenresultaat bij slechtweerscenario vanuit de feitelijke financiële positie: 50%.

Oak Pensioen houdt bij het bepalen van het beleggingsbeleid rekening met deze risicohouding.  

De risicohouding op korte termijn wordt vertaald in het vereist eigen vermogen en een bandbreedte daarom heen. Oak Pensioen hanteert harde bandbreedten voor het vereiste eigen vermogen met een minimum van 116% en een maximum van 121%. Het moment van toetsing van de bandbreedte is einde van het jaar. Per ultimo 2023 bevindt het vereist eigen vermogen zich binnen de vastgestelde bandbreedte.  

De wereldeconomie bleek in 2023 veerkrachtiger dan verwacht. Alhoewel de groei lager ligt dan voor de pandemie, is deze nog steeds 3% (reëel, IMF). Terwijl de Verenigde Staten op 2,1% zitten, blijft Europa steken op 1%. Het herstel in China zwakker is dan verwacht door de situatie op de vastgoedmarkt, waar de groei uitkomt op 5%. India groeit met 6,3%. De hogere staatsschulden zijn wel een donkere wolk die boven de markt hangen.

In de geopolitieke sfeer bleven de spanningen door de oorlog in Oekraïne aanhouden. Ondanks dat het conflict reeds bijna twee jaar duurt, zijn er nog geen aanwijzingen voor een einde van de vijandelijkheden, ondanks de inspanningen vanuit China. Vanuit de Verenigde Staten blijft de steun voor Oekraïne hoog vanuit de huidige regering. In de Europese Unie klinken meer kritische geluiden, maar ook hier steunen veel regeringen de Oekraïense zaak. Ook in het Midden-Oosten lopen de spanningen op door een aanval van Hamas uit de Gazastrook en de Israëlische reactie op de aanval en de gijzelingen hieruit. De Verenigde Staten lijken Israël te blijven steunen, maar de rest van de wereld wordt alsmaar kritischer. Opkomende landen laten hierin steeds explicieter hun stem horen. Aan het einde van het jaar heeft Zuid-Afrika zelfs Israël aangeklaagd bij het Internationaal Gerechtshof. Ondertussen blijft China doorgaan met haar Belt and Road Initiative en breidt daarmee haar invloed uit. In 2023 bedraagt de totale investering van China meer dan 1 biljoen dollar. De afbetalingen van de leningen blijft een heikel punt, doordat China niet in de Club van Parijs zit. In Afrika lijken meer landen Europese invloed af te wijzen, wat leidt tot staatsgrepen. Voor militaire invloed kijken deze landen vaker naar Rusland, die met hun Wagner groep effectiever kan ingrijpen in gebieden waar islamitische organisaties met geweld de macht proberen te grijpen. Ook in Soedan en Ethiopië laaien conflicten op.

In de Verenigde Staten zijn het politiek volatiele tijden. Bij de presidentiële verkiezing in 2024 lijkt wederom een strijd tussen Joe Biden en Donald Trump te worden. De laatstgenoemde gebruikt de rechtszaken die tegen hem worden gevoerd als campagnemateriaal. In de Europese Unie wordt voorbereid op de wisseling van de Europese Commissie. Met het vertrek van Merkel is een kleinere Duitse invloed in de Commissie niet uit te sluiten. Ook de verkiezingen in een aantal van de lidstaten hebben interessante consequenties. In Polen is een meer pro- Europese regering aan de macht gekomen, terwijl Slowakije de andere route bewandeld. In Spanje heeft de conservatieve partij gewonnen, terwijl de socialisten met Catalaanse support een omstreden regering vormen. Een vorming van een Nederlandse regering is na de verkiezingen in november in gang gezet, waarbij de oude politieke leiders zich focussen op nieuwe uitdagingen en nieuwe politieke partijen en leiders zich op de formatie storten.

De hoge inflatie bleef een probleem in 2023, al zwakte deze in westerse landen geleidelijk af. Centrale banken verhoogden hun rente fors. De Federal Reserve in de Verenigde Staten heeft haar rente vier keer verhoogd in 2023. Hiermee is de rente uitgekomen op 5,5%, ten opzichte van 0,25% begin 2022. In Europa heeft de ECB de rente zes keer verhoogd, waarmee de rente op 4% komt. In de westerse wereld zijn de rentestijgingen nog niet ten koste gegaan van economische groei of werkgelegenheid. Ondertussen werd in het vierde kwartaal alweer volop gespeculeerd over renteverlagingen.

In maart raakten vier Amerikaanse banken in de problemen, waarop er drie failliet gingen en één werd overgenomen. De Federal Reserve greep hierop in door middel van het Bank Term Funding Program, waarmee meer stabiliteit in de banksector werd gebracht. In navolging hierop namen verschillende centrale banken vergelijkbare maatregelen.
De wereldwijde aandelenmarkten rendeerden in 2023 goed. In Amerika werd een groot gedeelte van dit rendement gemaakt door een zevental bedrijven die profiteerden van de profilering van AI. Pacifische, Europese en Japanse aandelen behaalden ook rendementen boven 15%. Aandelen in emerging markets bleven achter qua rendement met slechts een kleine 10%. Tot en met het derde kwartaal leken obligatiemarkten minder te gaan presteren in 2023. De hausse in het vierde kwartaal, met verwachtingen van spoedige rentedalingen, zorgde ook hier voor positieve rendementen. 

Oak Pensioen heeft in haar investment beliefs ten aanzien van duurzaam beleggen het volgende opgenomen: 

Oak Pensioen heeft in 2018 het IMVB-convenant ondertekend (Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Beleggen), waarbij het pensioenfonds heeft gekozen voor het “Brede spoor”. Hiermee verbindt het pensioenfonds zich aan de implementatie van de richtlijnen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en van de Verenigde Naties (UNGP’s). De richtlijnen zijn erop gericht om negatieve effecten van een onderneming (of de keten erachter) in kaart te brengen, te prioriteren en te adresseren. Hiertoe zijn richtlijnen opgenomen in het beleid van het pensioenfonds, in de uitbesteding aan externe dienstverleners en in de monitoring en rapportage van de pensioenfondsen daarover.

Op 10 maart 2021 is de Europese Verordening betreffende informatieverschaffing over duurzaamheid in de financiële dienstensector de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) in werking getreden. De SFDR is onderdeel van het EU Actieplan Duurzame Financiering en bevat nieuwe regels over informatieverschaffing over duurzaamheid van beleggingen. In dit kader heeft Oak Pensioen het volgende verklaard:

• Oak Pensioen weegt de belangrijkste negatieve impact op duurzaamheidsfactoren mee in investeringsbeslissingen (hiermee kiest Oak Pensioen niet voor de zogenaamde ‘opt out’);
• Oak Pensioen kiest voor een artikel 8 classificatie, wat betekent dat de pensioenregeling classificeert als een financieel product met duurzame kenmerken.

De EU Taxonomie is een raamwerk aan de hand waarvan wordt beoordeeld of economische activiteiten bijdragen aan milieudoelstellingen. Vooralsnog heeft Oak Pensioen geen concrete doelstellingen om te beleggen in ecologisch duurzame economische activiteiten vanuit de Taxonomie verordening. Er is vooralsnog ook beperkte betrouwbare data beschikbaar. 

Oak Pensioen is doorlopend in gesprek met haar stakeholders, ook over duurzaamheid. Zo zijn zowel de deelnemers, het verantwoordingsorgaan als de brancheorganisatie gevraagd naar hun mening over duurzaam beleggen van Oak Pensioen.

Om de mening van al onze deelnemers te kennen, heeft Oak Pensioen in zowel in 2019 als in 2020 een deelnemersenquête gehouden. Op beide enquêtes is een grote respons geweest en de belangrijkste conclusies zijn:

• Deelnemers van Oak Pensioen vinden duurzaamheid een belangrijk onderwerp en deelnemers willen dat Oak Pensioen hier rekening mee houdt;
• Een meerderheid van de deelnemers is niet tegen het maken van kosten voor duurzaamheid;
• De resultaten tonen draagvlak voor de keuzes die Oak Pensioen op het gebied van duurzaamheid heeft gemaakt voor wat betreft thema’s en uitsluitingen. De thema’s zijn op verzoek van deelnemers in 2019 uitgebreid met het thema gezondheid. Daarnaast hebben deelnemers een voorkeur voor sociale ten opzichte van milieu thema’s.

In 2021 is een vergelijkbaar onderzoek onder het verantwoordingsorgaan gehouden. Het verantwoordingsorgaan onderschrijft de bevindingen vanuit het deelnemersonderzoek. Aanvullend daarop geeft het verantwoordingsorgaan aan dat duurzaamheid nog belangrijker is geworden door recente klimaatontwikkelingen. Daarbij wil een nipte meerderheid van het verantwoordingsorgaan de fossiele industrie niet meteen volledig uitsluiten, maar hier in eerste instantie het gesprek mee aangaan. Naast de bestaande thema’s vraagt het verantwoordingsorgaan extra aandacht voor de thema’s: verantwoorde consumptie en productie, geen honger, eerlijk werk en economische groei en industrie, innovatie en infrastructuur. 

Oak Pensioen heeft de volgende doelstellingen geformuleerd:

• De totale portefeuille van Oak Pensioen voldoet in 2024 aan minimum normen en waarden. Dit houdt in dat wordt voldaan aan de wet- en regelgeving m.b.t. clustermunitie en dat er in de portefeuille geen beleggingen in ondernemingen zijn opgenomen die een van de tien universele principes van de Global Compact structureel en in grove mate schenden.
• Oak Pensioen heeft een duurzame functie en draagt met de beleggingsportefeuille bewust en meetbaar bij aan een duurzame wereld.
  • Oak Pensioen heeft een doelpercentage van minimaal 10% voor duurzame obligaties binnen de obligaties in de matchingportefeuille.
• Oak Pensioen heeft een duurzame functie en draagt met de beleggingsportefeuille bewust en meetbaar bij aan een duurzame wereld en specifiek aan een beter milieu.
  • In 2030 50% reductie ten opzichte van 2019
  • In 2050 is de beleggingsportefeuille klimaatneutraal

Om deze doelstellingen te bereiken heeft Oak Pensioen de volgende activiteiten gepland:

1. Oak Pensioen evalueert het uitsluitingsbeleid voor de beleggingscategorieën waar nu geen screening op wordt toegepast;
2. Oak Pensioen past het uitsluitingsbeleid voor ondernemingen en landen aan op de eigen thema’s;
   
3. Oak Pensioen evalueert het engagement- en votingbeleid van de beheerder van de aandelenportefeuille ontwikkelde landen State Street;
4. Oak Pensioen onderzoekt samenwerkingsmogelijkheden op het gebied van duurzaamheid;
5. Oak Pensioen legt jaarlijks verantwoording af over de huidige impactbeleggingen en doet onderzoek naar de mogelijkheden van impactbeleggingen;
6. Oak Pensioen doet onderzoek naar de mogelijkheden om positieve screening toe te passen in de aandelen- en bedrijfsobligatieportefeuille op de eigen thema’s;
7. Oak Pensioen onderzoekt de mogelijkheden voor CO2-reductie en het bijdragen aan een beter milieu voor de aandelen- en bedrijfsobligatieportefeuille.

De resultaten van het beleid duurzaam beleggen worden gerapporteerd aan de hand van de doelstellingen die nog van toepassing waren over 2023: 

Algemene doelstellingen

• De beleggingsportefeuille dient te voldoen aan minimum normen en waarden ten aanzien van mensenrechten, arbeidsnormen, milieu en anticorruptie. Per ultimo 2023 voldoet bijna 90% van de portefeuille volledig aan deze doelstelling, dat wil zeggen dat voor deze beleggingscategorieën de grootste schenders van deze algemeen geaccepteerde principes worden uitgesloten.
• Oak Pensioen wil duurzame ontwikkelingen stimuleren. Per ultimo 2022 worden hier over de gehele portefeuille activiteiten op uitgevoerd, waarbij stemmen, engagement en insluiten de belangrijkste instrumenten zijn. NB bij de herijking van de ambitie duurzaam beleggen in 2022 deze doelstelling aangescherpt.

Doelstellingen 2018-2021/2022

1. Voor nagenoeg de gehele beleggingsportefeuille is inzicht in de CO2-uitstoot en Oak Pensioen voldoet aan de doelstelling van een jaarlijkse verlaging van de CO2-uitstoot van de beleggingsportefeuille met 3%. De grootste verlaging wordt hierbij gerealiseerd in de aandelenportefeuille;
2. Ten aanzien van de doelstellingen van het investeren in geselecteerde ‘Sustainable Development Goals’ en het hebben van impactinvesteringen, is geconcludeerd dat de huidige invulling hiervan met investeringen in zorgvastgoed en duurzame obligaties vooralsnog beperkt is en dat er nog geen doelstellingen aan deze beleggingen gekoppeld zijn. Daarnaast gaat Oak Pensioen voor wat betreft het thema ‘Bijdragen aan het afschaffen van kinderarbeid’ waar mogelijk in gesprek met ondernemingen. Dit is met name een belangrijk onderwerp in de portefeuille aandelen opkomende landen. Voor wat betreft het thema ‘Goede gezondheid & welzijn’ sluit Oak Pensioen beleggingen in de tabaksindustrie waar mogelijk uit en belegt Oak Pensioen in zorgvastgoed.
3. ESG-integratie is een formeel onderdeel van het beleggingsproces en daarmee ook van selectieprocedures;
4. Oak Pensioen heeft een dashboard duurzaam beleggen ontwikkeld. In dit dashboard wordt de verbinding gemaakt tussen de doelstellingen in het beleid duurzaam beleggen en de resultaten in de portefeuille. Het dashboard geeft ook inzicht in de prestaties op het gebied van duurzaamheid van de onderliggende beleggingscategorieën. Dit dashboard ontwikkelt zich doorlopend en is in 2023 aangepast aan de herijkte ambitie en doelstellingen duurzaam beleggen; 
5. Ten aanzien van het uitsluiten van beleggingen in geval van onvoldoende resultaat uit engagement, heeft Oak Pensioen op basis van voortschrijdend inzicht geconcludeerd dat er ook andere instrumenten in te zetten zijn. Zo kan in het geval van aandelen worden tegengestemd en het alternatief bestaat om samen te werken met andere partijen.
6. Oak Pensioen is doorlopend in dialoog met de verschillende stakeholders en deelnemerscommunicatie over duurzaam beleggen wordt via de website beschikbaar gesteld. Hiermee geeft Oak Pensioen invulling aan de wens van deelnemers om beter te communiceren over duurzaam beleggen; 

Oak Pensioen voldoet per 1 januari 2023 aan de verplichtingen vanuit de SFDR en Europese Taxonomie.

Oak Pensioen heeft in 2023 de bijbehorende level 2 rapportageverplichtingen van SFDR geïmplementeerd. Op de website van Oak Pensioen zijn sinds het begin van 2023 de volgende rapportages beschikbaar gesteld:

• Precontractuele informatie waarin Oak Pensioen beschrijft hoe de pensioenregeling aan ecologische en sociale kenmerken voldoet;
• Een beschrijving welke ESG-methodologieën, ESG-indicatoren, gegevensbronnen en screeningscriteria Oak Pensioen gebruikt;
• PAIS-Statement waarin een verklaring is opgenomen van Oak Pensioen over hoe Oak Pensioen omgaat met de belangrijkste ongunstige effecten van beleggingsbeslissingen op duurzaamheidsfactoren.

In de bijlage van dit jaarverslag is de periodieke rapportage opgenomen.

Naast precontractuele informatie over de duurzaamheidskenmerken die Oak Pensioen nastreeft, is Oak Pensioen verplicht deelnemers jaarlijks over de duurzaamheidsprestaties te informeren. O.a. de volgende zaken zijn onderdeel van deze rapportage:

• Oak Pensioen heeft (nog) geen doelstellingen voor duurzame beleggingen conform de definitie van de SFDR. Wel bedraagt de weging naar duurzame obligaties per ultimo 2023 10,0%. Het grootste deel hiervan heeft een milieudoelstelling in economische activiteiten, maar dit is niet conform de definitie van de EU-taxonomie. Het overige deel heeft een sociale doelstelling;
• Het resultaat van de duurzaamheidsindicatoren. Voor Oak Pensioen is dit het resultaat van de CO2-uitstoot en ESG-scores van (deel)portefeuilles bij voorkeur ten opzichte van de benchmark;
• De rapportage geeft inzicht in de grootste beleggingen van Oak Pensioen en de sectorverdeling daarvan.
• In het contract met Cardano en State Street is een verwijzing naar het IMVB-convenant opgenomen. De wens blijft om voor wat betreft engagement meer op maat gemaakt rapportages te krijgen van de vermogensbeheerders. Bij contractbesprekingen wordt het IMVB-convenant meegenomen. Hiermee voldoet Oak Pensioen aan de verplichting van het IMVB-convenant.
• Het beursgenoteerd vastgoedfonds beheert door Northern Trust is omgezet naar een duurzaam fonds.

Data over duurzaamheid is volop in ontwikkeling en Oak Pensioen verwacht dan ook dat er meer informatie beschikbaar komt en dat de resultaten in deze rapportage zich ieder jaar verder ontwikkelen. 

Oak Pensioen neemt deel aan het periodieke onderzoek van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) naar de mate waarin er door de 50 grootste Nederlandse pensioenfondsen een duurzaam beleggingsbeleid wordt gevoerd. Hiermee zijn de activiteiten die Oak Pensioen op dit gebied uitvoert ten opzichte van andere pensioenfondsen ook zichtbaar voor alle deelnemers. Oak Pensioen is in 2023 op de ranglijst van VBDO met 5 plekken gedaald ten opzichte van 2022 (van plek 42 naar 47). Ondanks een aantal verbeterde scores van Oak Pensioen is de totaalscore ten opzichte van andere pensioenfondsen gedaald.  

De opvattingen van pensioendeelnemers – en van de maatschappij waarvan deelnemers onderdeel zijn – over wat ‘verantwoord’ is, zijn niet statisch. Dit zorgt ervoor dat het beleid van Oak Pensioen continu in ontwikkeling is en kan veranderen.

Naast de vastgestelde activiteiten in het beleid duurzaam beleggen 2022-2025, bereidt Oak Pensioen zich voor op de rapportage aanpassing per 30-6-2024 vanuit de Europese wetgeving (taxonomie en de SFDR 2). Dit doet Oak Pensioen samen met de adviseur Montae & Partners, BNY Mellon en met de fiduciair adviseur BlackRock. 

Het bestuur heeft aandacht voor de gevolgen van inflatie op de aanspraken van deelnemers. In de portefeuille van Oak Pensioen zitten bewust beleggingscategorieën die een bepaalde mate van inflatiebescherming bieden zoals bijvoorbeeld vastgoed. Inflatiebescherming heeft de aandacht van Oak Pensioen, al heeft het zoveel mogelijk veiligstellen van de nominale aanspraken van deelnemers momenteel de grootste prioriteit. Bij de vaststelling van het beleggingsplan over 2023 heeft dit onderwerp extra aandacht gekregen in de portefeuilleconstructie studie. In extreme inflatie (stagflatie) scenario’s kunnen bepaalde instrumenten en beleggingscategorieën, ten koste van het verwachte rendement, een beperkte mate van dekkingsgraadbescherming bieden. 

Het renterisico wordt veroorzaakt door de verschillen in gevoeligheid voor renteontwikkelingen van de beleggingen enerzijds en de (nominale) verplichtingen anderzijds. Het structurele renterisico wordt beheerst binnen het ALM-proces. Voor de beheersing van het renterisico wordt gebruik gemaakt van (langlopende) obligaties en renteswaps. In het strategische beleggingsbeleid 2022-2024 heeft Oak Pensioen ervoor gekozen de dynamische rentestaffel voor de komende jaren los te laten en om een vast percentage voor de rente afdekking te hanteren. De belangrijkste reden hiervoor is dekkingsgraad stabilisatie tot het invaarmoment van naar verwachting 1-1-2025. Ultimo 2023 bedroeg de strategische mate van afdekking van het renterisico 65%. Per 1 januari 2024 is de afdekking van het renterisico verhoogd naar 80%. 

Marktrisico is het risico dat de waarde van de zakelijke waarden (voornamelijk aandelen en vastgoed) verandert door veranderingen in de marktprijzen. Het structurele marktrisico wordt eveneens beheerst binnen het ALM-proces. Daarin wordt een zodanige beleggingsmix vastgesteld dat het marktrisico acceptabel is bij de doelstelling van Oak Pensioen behaald kan worden. Het belangrijkste middel hiervoor is diversificatie binnen en over verschillende beleggingscategorieën. De feitelijke beleggingsmix mag binnen vastgestelde bandbreedtes afwijken van de strategische beleggingsmix uit de ALM.

Valutarisico is het risico dat de waarde van de beleggingen wijzigt door veranderingen in valutakoersen. Het bestuur is van mening dat op lange termijn vreemde valuta geen rendement genereren. Vreemde valuta geven enige diversificatie in een beleggingsportefeuille, maar het bestuur acht de korte termijn volatiliteit van vreemde valuta te hoog en vindt het van belang om grote koersschommelingen van de beleggingen door veranderingen in de koersen van vreemde valuta te voorkomen. Daarom worden de wisselkoersrisico’s geheel afgedekt, met uitzondering van de valuta waar dit niet efficiënt en tegen redelijke kosten voor mogelijk is (valuta van opkomende landen). Het valuta-afdekkingsbeleid is tevens in de benchmarks van de betreffende beleggingen verwerkt. De valutarisico's worden binnen de aandelen en obligatie beleggingsfondsen afgedekt met behulp van valutaderivaten, voornamelijk valuta termijncontracten.

Dit risico hangt samen met de beleggingen in verhandelbaar schuldpapier en met tegenpartijen. Kredietrisico op verhandelbaar schuldpapier wordt beschouwd als prijsrisico. De uitgangspunten voor de beheersing van deze vorm van kredietrisico is vastgelegd in het beleggingsplan. Daarnaast zijn er binnen de beleggingsfondsen waarin belegd wordt richtlijnen opgesteld over de maximale beleggingen per kredietklasse. 

Het tegenpartijrisico voor derivaten transacties wordt beheerst door een zorgvuldige selectie, screening en monitoring van tegenpartijen. Tegenpartijen dienen minimaal een investment grade rating te hebben. In de ISDA contracten met tegenpartijen zijn clausules opgenomen om het contract te kunnen beëindigen in geval van een verlaging van de kredietwaardigheid van een tegenpartij. In geval van vorderingen op tegenpartijen wordt het kredietrisico geminimaliseerd door het opvragen van zekerheidstellingen in de vorm van liquide middelen of liquide, kredietwaardige staatsobligaties.

Vanaf 2020 sluit Oak Pensioen nieuwe derivaten af via een centrale tegenpartij. De vereisten ten aanzien van het benodigde onderpand zijn hierbij strenger, waardoor het tegenpartijrisico kleiner zal worden. Hier staat tegenover dat dit ook de behoefte van Oak Pensioen aan liquide middelen vergroot, waardoor het liquiditeitsrisico stijgt. 

Concentratierisico houdt verband met het concentreren van bijvoorbeeld beleggingen in één beleggingscategorie. Het meest extreme voorbeeld hier is dat het totale vermogen in één aandeel zou worden belegd. Een belangrijke aanname in het standaardmodel is dat de scenario's uitgaan van goed gediversifieerde portefeuilles van zowel beschikbare activa als voorzienbare verplichtingen.

De beleggingsportefeuille kent een goede spreiding over beleggingscategorieën. Binnen de beleggingscategorieën is er spreiding naar regio’s en subcategorieën. Per subcategorie worden er portefeuilles samengesteld. Deze portefeuilles bestaan uit effecten van de betreffende beleggingscategorie en kennen een goede spreiding over titels, sectoren etc. Om het concentratierisico te minimaliseren zijn er binnen de beleggingsfondsen waarin belegd wordt richtlijnen opgesteld voor maximale afwijkingen van de benchmark per sector/subcategorie en maximale omvang van beleggingen in één emittent. Gezien het beleid om concentratierisico te beperken achten wij dit risico zeer laag. In het standaardmodel wordt dit risico gelijk aan nul verondersteld. Voor Oak Pensioen geldt dat de beleggingen via fondsbeleggingen en mandaten zijn ingericht, waarbij het beheer gespreid is over meerdere speciaal hiervoor geselecteerde vermogensbeheerders. In het standaardmodel wordt dit risico gelijk aan nul verondersteld.

Operationeel risico betreft het risico dat ontstaat als gevolg van het falen of tekortschieten van interne processen, menselijke en technische tekortkomingen en onverwachte externe gebeurtenissen.

Voor Oak Pensioen geldt dat de complete uitvoering van de pensioenregeling is uitbesteed. De partijen waaraan Oak Pensioen onderdelen van de uitvoering van de pensioenregeling heeft uitbesteed beschikken allen over een ISAE 3402 II verklaring of een vergelijkbare verklaring met betrekking tot de beheersing van hun processen. Hiermee zijn voldoende waarborgen aanwezig om het operationeel risico als beperkt te mogen kwalificeren. In het standaardmodel wordt dit risico gelijk aan nul verondersteld. 

Aangezien de som van premies, directe beleggingsopbrengsten en aflossingen van beleggingen in vastrentende waarden groter is dan de som van uitkeringen en kosten, is de kans op een liquiditeitstekort op korte termijn beperkt, temeer daar ook altijd de mogelijkheid bestaat beursgenoteerde beleggingen te verkopen.

Omdat in het kader van de renteafdekking op enig moment de verplichting kan ontstaan om grote sommen onderpand te storten, wordt in de vastrentende portefeuille een deel discretionair beheerd. In dit deel zitten hoogwaardige staatsobligaties die snel liquide kunnen worden gemaakt. Bij het afsluiten van derivaten via een centrale tegenpartij wordt ook rekening gehouden met de extra liquiditeitsbehoefte vanuit aanvullende vereisten ten aanzien van het onderpand. Ruim de helft van de portefeuille bestaat uit beleggingen met een hoge of zeer hoge liquiditeit. Van de beleggingen met een zeer hoge liquiditeit kan gesteld worden dat deze onder normale marktomstandigheden binnen één dag verkocht kunnen worden. Verder wordt qua beleggingscategorieën de illiquiditeit beperkt tot vastgoed, hypotheken en private debt. Dit is samen 25% van de portefeuille. Deze categorieën bieden een goed verwacht rendement en werken diversifiërend ten opzichte van de andere onderdelen.

Dit is het risico dat de ontwikkeling van het vermogen (in de vorm van beleggingen en premies) niet optimaal aansluit op de ontwikkeling van de verplichtingen, waardoor de beoogde pensioenkwaliteit en de beoogde financieringsdoelstelling niet kunnen worden gehaald. Er is een aantal beleidsinstrumenten waarmee de financiële positie kan worden bijgestuurd. Deze beleidsinstrumenten zijn de inhoud van de pensioenregeling, het toeslagbeleid, het premiebeleid, het beleggingsbeleid en het liabilitymanagement-beleid. Met ALM (Asset Liability Management) wordt samenhang aangebracht tussen deze beleidsinstrumenten.

Specifieke sturing op marktrisico’s vindt plaats met behulp van onder andere de werkelijke wegingen versus de normwegingen en het balansrisico uitgedrukt in termen van tracking error ten opzichte van de verplichtingen. De wegingen en de tracking error worden elk kwartaal gemonitord.

Oak Pensioen hanteert een “passief tenzij” model. En met de implementatie van de nieuwe mandaten in 2019 heeft Oak Pensioen voor een groot deel van de beleggingscategorieën de overstap gemaakt van actief naar passief beheer. Voor de categorieën High Yield Credits en obligaties opkomende markten local currency wordt nog actief belegd. Voor die delen van de portefeuille waarbij sprake is van actief beheer wordt in aanvulling op het standaardmodel van DNB een (beperkte) aanvullende buffer S10 aangehouden. Het risicoscenario voor actief beheer risico van het standaardmodel van DNB is vooralsnog alleen op het aandelenrisico (beursgenoteerde aandelen) van toepassing. Voor de fondsen (niet aandelen) waarbij sprake is van actief beheer, geldt dat het risicobudget (tracking error) klein is. Bovendien is het relatieve belang in deze fondsen klein. 

De wijze waarop het bestuur om gaat met integraal risicomanagement, het risicoraamwerk en de wijze waarop risicomanagement deel uitmaakt van het besturen van Oak Pensioen zijn vastgelegd in het beleidsdocument integraal risicomanagement. Dit beleid is in 2022 geactualiseerd. Een samenvatting van dit beleid is vastgelegd in de ABTN van Oak Pensioen.

Het doel van integraal risicomanagement is om de risico’s te beheersen die het behalen van de doelstellingen van Oak Pensioen bedreigen. 

De doelstellingen van Oak Pensioen, afgeleid van de missie, visie en strategie, vormen het startpunt voor integraal risicomanagement. Het doel van integraal risicomanagement is om de risico’s te beheersen die het behalen van de (strategische) doelstellingen bedreigen. Oak Pensioen heeft zijn visie, missie en strategie uitgewerkt in het meerjarenbeleidsplan. 

Vanuit de (strategische) doelstellingen formuleert Oak Pensioen de risicobereidheid. De risicobereidheid geeft aan welke typen risico’s Oak Pensioen bereid is te nemen bij het nastreven van de doelstellingen, en in welke mate. De risicobereidheid komt tot uitdrukking in de volgende kwalitatieve uitspraken: 

Oak Pensioen heeft verschillende risicosoorten gedefinieerd en gestructureerd om het eenduidig identificeren en beoordelen van risico’s te ondersteunen. De risicotaxonomie geeft een totaaloverzicht van de door Oak Pensioen onderkende risico’s. De risicotaxonomie bestaat uit ongeveer 50 risico’s, geclusterd naar 12 risicocategorieën (zie onderstaand figuur). 

Het risicomanagementproces bevat alle activiteiten om risico’s structureel te identificeren, te beoordelen, te beheersen en te monitoren en te rapporteren. Het risicomanagementproces bestaat uit de volgende stappen: 

1. Risico-identificatie 
2. Bepalen bruto-risicoweging 
3. Risicobeheersing 
4. Bepalen netto-risicoweging 
5. Toetsen en monitoren 
6. Rapportage 

Het doorlopen van bovengenoemde stappen is een continu proces dat is geborgd binnen verschillende risicomanagementactiviteiten, waaronder een integrale risk assessment, een systematische integriteitsrisicoanalyse (SIRA) en een eigen risicobeoordeling (ERB). 

Tijdens het risk assessment bekijkt het bestuur alle risico’s in onderlinge samenhang. In het risk assessment worden risico’s geïdentificeerd en ingeschat op basis van kans en impact. Op basis van de uitkomsten worden de risico’s geprioriteerd. Het risk assessment heeft als doel om inzicht te krijgen in de risico’s, de risicobereidheid per risico te herijken en de risicostrategie te bepalen. 

De geïdentificeerde risico’s en beheersmaatregelen zijn opgenomen in een GRC-tool (Cerrix). Ook de effectiviteit van de beheersmaatregelen wordt vastgelegd in Cerrix. 

Hieronder volgen de belangrijkste thema’s in 2023: 

1. Datakwaliteit; 
2. IT en informatiebeveiliging 
3. Governance Risk en Compliance (GRC)-tooling; 
4. Wet Toekomst Pensioenen; 
5. Eigen Risicobeoordeling (ERB) 
6. Verklaring naleving Gedragslijn Verwerking Persoonsgegevens Pensioenfondsen 

Daarnaast is in 2023 invulling gegeven aan een verbetering van het Business Continuity Plan (BCP), als vervolg op de in 2022 benoemde verbeterpunten.